Kalıp Yaylarında Baskı ve Ölçü Nasıl Hesaplanır?

Kalıp Yaylarında Baskı ve Ölçü Nasıl Hesaplanır?

Kalıp Yaylarında Bilindiği üzere özellikle tercihlar Sarı, Kırmızı, Mavi ve Yeşil olmak üzere dört çeşittir. Bu yazımızda Kalıp Yay Hesabı, Kalıp Yayı Neden Kırılır, Hangi Boy neden seçilmesi gibi Kalıp yaylarının renklerine yani sertliklerine sıkıştırma yani baskı hesabının nasıl yapıldığını ve kısaltmaların ne anlama geldikleri hakkında bilgiler verilmektedir.

1. R Series

Special Spring Marka İtalyan menşeli Yaylarda Kırmızı Ağır Yük Yayını ifade eden Modeldir.

2. Standart

ISO 10243:2010 Üretim Standartlarında üretildiğini belirtir.

3. Çapraz Tel Kesici

Yayın üretildiği telin kesitini belirtir. Kimi yay kesiti yuvarlak iken kimi radüslü köşlere sahiptir.

4. Ürün Kodu

Yay üreticisinin ürün kodonu belirtir.

5. Yayın Yerleştirileceği Delik Çapı

Dolayısıyla Yayın Dış Çapını ifade eden alandır. Bu iki alan eşit olmalıdır.

6. Yay Delik Çapı

Yayın içinde bulunan deliğin (boşluğun) çapıdır.

7. Yay Boyu

Yayın sıkıştırılmadan önceki Net boyunu ifade eder.

8. Yay Sabiti (Spring Constant)

Bu değer Yaya Uygulanan kuvvetin sıkışma mm’sine bölünmesi sonucu ortaya çıkan sabit değerdir. Elde edilen bu oranın yüksek olması yayın sert olduğuna, düşük olması ise yumuşak olduğuna işarettir. Bu oranların aynı yay (aynı renk, model) gruplarında da farklı olduğunu göreceksiniz, bu farklı boydaki yayların yay sabitlerinin değiştiğine gösterir.

Sarı Kalıp Yayı
Kırmızı Kalıp Yayı
Mavi Kalıp Yayı
Yeşil Kalıp Yayı

9. %20 Sıkıştırma Oranı.

Yayın %20 oranında sıkıştırılması durumunda elde edilecek değerleri verir. Örnek olarak 100mm boyunda bir Kalıp Yayını 80mm’ye indirebilmek yani 20mm kısaltmak için Newton cinsinden uygulanması gereken kuvveti gösterir. 1Kg = ~9,80N ‘dur. Yukarıdaki Tabloda görebileceğiniz üzere 10×25 Kırmızı Kalıp Yayında %20 sıkıştırma yaparak yayı 5mm kısaltmak için 111N yani 11,3Kg yük uygulamak gerekiyor. Bu alanda tablo başlığında yazan 3.000.000 (Üç Milyon) değeri ise uygulanan bu yük altında 10×25 Kırmızı yayın ortalama 3 Milyon defa kapanıp açılma hareketini karşılayabilecek kabiliyette olmasıdır.

10. %25 Sıkıştırma Oranı

Yayın %25 oranında sıkıştırılması durumunda elde edilecek değerleri verir. 9. Maddede belirtilen hesaplamalar geçerlidir. Ancak tablo başlığının altında görülen değer 1.500.000 ‘e düşmüştür. Bunun anlamı Kırmızı Kalıp Yayı %25 oranında sıkıştırıldığında 1.5 Milyon kapanıp açılma hareketini karşılayabilecek kabiliyette olmasıdır.

11. %27.5 Sıkıştırma Oranı

Bu oran yine yukarıdaki maddelerde olduğu gibi hesaplanır ve Yay üzerindeki yük her artırıldığında Yayın açılıp kapanma kabiliyeti azalacaktır. Dolayısıyla buradan fazla sıkıştırma oranlarında yayın daha çabuk yorulduğu anlamını çıkarabiliriz ki bu oranda 10×25 Kırmızı Kalıp Yayı 300.000-500.000 adet kapanıp açılma hareketine dayanacaktır.

12. %30 Sıkıştırma Oranı

%30 Sıkıştırma oranı yaylarda maksimum sıkıştırma olarak belirtilen orandır. Bunun anlamı 100mm boyunda bir yay sıkıştırıldıktan yani uygulanan baskı kuvvetinden sonra 70mm kısalacaktır ve bu durumda yayın itme kuvveti de maksimumdadır. Ancak yay geometrisi, çelik kalitesi ve üretim kalitelerinden dolayı bu oranın üstüne çıkılması asla tavsiye edilmez. Bu sıkıştırma oranında yayın kapanıp açılma oranın 100.000 ile 200.000 arasında değişecektir ki bu %20’ye göre 15 ile 30 kat arasında düşüktür.

13. Kalıp Yaylarında Maksimum Sıkıştırma ve Kırılma Noktası

Kalıp Yaylarında marka, model, hammadde kalitesi, üretim kalitesi, metal yorgunluğu gibi üretim ve dış etkenlere bağlı değişiklik gösterebileceği gibi ortalama olarak kırılma noktaları sıkıştırma oranlarına bağlı olarak değişir. Yukarıdaki görselde de görebileceğiniz üzere yaylarda tavsiye edilen maksimum sıkıştırma oranı %30 iken daha üst değerlerde örneğin tabloda %36,8 değeri verilmiş, yayın kırılması kesindir. Dolayısıyla yayların boyları en uzun kullanım için %20’yi geçmeyecek şekilde seçilmelidir.

Paylaşmak ister misiniz?

İlgili Yazılar

Başlık